GENEZA

Słynna seria filmów grozy w reżyserii Wesa Cravena miała początkowo być trylogią, na którą złożyły się filmy z lat 1996, 1997 i 2000. Cykl, w powszechnej opinii krytyki i widzów, na nowo zdefiniował podgatunek „slasher” (z angielskiego: slash – ciąć), czyli opowieści, w której większość bohaterów, często bardzo młodych, ginie w przerażających okolicznościach z ręki psychopaty, albo też demona o ponadludzkich właściwościach. Za prekursora gatunku powszechnie uważa się „Psychozę” („Psycho”, 1960) Alfreda Hitchcocka, film wręcz uwielbiany przez twórców klasycznych osiągnięć podgatunku z lat 70. i 80.

Jednak w 2011 roku Wes Craven, traktowany jako odnowiciel kina grozy, twórca innego wielkiego przeboju – „Koszmaru z ulicy Wiązów” („A Nightmare on Elm Street”, 1984), połączył ponownie swe siły ze scenarzystą Kevinem Williamsonem, by jeszcze raz opowiedzieć o tajemniczym zabójcy w halloweenowej masce, ukazującej twarz wykrzywioną grymasem, a inspirowanej obrazem norweskiego malarza Edvarda Muncha „Krzyk” z 1893 roku. I tak oto trylogia zyskała kontynuację.

Pierwszy „Krzyk”, na którego kształt wpływ miał kultowy „Halloween” (1978) Johna Carpentera, był najbardziej kasowym filmem na rynku amerykańskim w 1996 roku. Sukces wziął się zarówno z mistrzostwa Wesa Cravena w budowaniu napięcia (złowrogie sceny z dzwoniącym telefonem), jak i specyficznego poczucia humoru, przejawiającego się zwłaszcza w inteligentnej grze z regułami gatunkowymi „slashera”. Ironia na granicy zgrywy i prawdziwa groza połączyły się w trylogii „Krzyk” w idealnych proporcjach. Taka była opinia sporej części krytyki, zwłaszcza zaś armii zaprzysięgłych fanów.

Dodać należy, że scenarzystę „Krzyku” i twórcę głównych postaci serii, Kevina Williamsona, zainspirowały prawdziwe wydarzenia z Gainesville (Floryda) z 1990 roku. Seryjny morderca Danny Rolling, który zabijał młode kobiety w domach położonych blisko lasu, został skazany na śmierć i stracony w 2006 roku. Przedtem przyznał się także do morderstw dokonanych w 1989 w Shreveport (Luizjana). Williamson przeżył traumę po obejrzeniu w 1994 roku dokumentu o zbrodniach Rollinga. W 1998 opowiedział w CNN o tym, jak bardzo się bał, gdy zastał otwarte okno w domu. Zadzwonił do przyjaciela, który jednak potraktował jego strach niezbyt serio. Przerażony Williamson uzbroił się w nóż kuchenny, a potem zaglądał nawet pod łóżka, sprawdzając, czy nie kryje się tam tajemniczy napastnik. O trzeciej czy czwartej nad ranem, po bezsennej nocy, zaczął pisać otwierającą scenę „Krzyku”.

Reżyser czterech kolejnych odsłon serii, urodzony w 1939 Wes Craven, zadebiutował w 1972 roku krwawym filmem zemsty „Ostatni dom po lewej stronie” („The Last House of Left”). Był jego scenarzystą, reżyserem i montażystą. Już wówczas, choć początkowo niedoceniony, dał się poznać jako twórca nowych standardów krwawego kina grozy. Wspomniany „Koszmar z ulicy Wiązów” (1984) stał się początkiem kultowego cyklu.

Pierwsza odsłona „Krzyku” zdobyła w 1996 roku nagrodę MTV w kategorii Najlepszy film. Dwie pierwsze części serii zarobiły w USA ponad 204 mln dolarów. Craven był filmowym erudytą, znawcą twórczości Truffauta i Bergmana. – Lubię opowiadać o lękach obecnych w naszej kulturze. Uważam, że konfrontacja z naszym strachem nas wzmacnia – mówił. – Wierzę w kino jako formę sztuki, potrafiącą doskonale opisywać strach, ale i radość.